Dawniej publiczne czytanie słowa Bożego zarezerwowane było wyłącznie dla osób przygotowujących się do kapłaństwa. W średniowieczu do Mszy św. usługują klerycy, a od Soboru Trydenckiego (1545 r.) ministranci. W oficjalnych dokumentach Kościoła wzmiankę na ten temat znajdujemy dopiero w „Mediator Dei” Piusa XII z 1947 r.
Sobór Watykański II (1962-1965) zajął się reformą liturgii i powrócił do starej tradycji Kościoła. Podkreślił rolę ludzi świeckich w sprawowaniu kultu Bożego i powierza na nowo funkcję lektora także osobom świeckim nie posiadających święceń. Liczny udział ministrantów i lektorów w liturgii wymaga jednak odpowiedniej troski o należyte przygotowanie ich do wykonywanych funkcji.
W Polsce Konferencja Episkopatu powołała do istnienia Krajowe Duszpasterstwo Ministrantów (1964 r.). Stało się to po ogłoszeniu Konstytucji o Liturgii (3 XII 1963). Biskupi chcieli, aby postanowienia KL były od razu wprowadzane w życie także na odcinku formacji służby liturgicznej. Otwierały się szerokie możliwości zaangażowania świeckich: „W odprawianiu liturgii każdy spełniający swą funkcję, czy to duchowny czy świecki, powinien czynić tylko to i wszystko to, co należy do niego z natury rzeczy i na mocy przepisów liturgicznych. Ministranci, lektorzy, komentatorzy i członkowie chóru również spełniają prawdziwą funkcję liturgiczną. Niech więc wykonują swój urząd z tak szczerą pobożnością i dokładnością, jak to przystoi wzniosłej posłudze i odpowiada słusznym wymaganiom Ludu Bożego. Należy więc staranie wychować te osoby w duchu liturgii oraz przygotować do odpowiedniego i zgodnego z przepisami wykonywania przypadających każdemu czynności” (KL 28-29).
Ministrant lub minister (łac. ministrare – służyć, posługiwać, pomagać) – w katolicyzmie: osoba posługująca w liturgii, najczęściej w czasie sprawowania Eucharystii, a także nabożeństw pozaliturgicznych. Nazwa obejmuje zarówno konkretną funkcję wykonywaną podczas liturgii (np. ministrant ołtarza, ministrant księgi, ministrant światła) jak i stałą posługę wykonywaną najczęściej przez chłopców lub młodzież męską. Agenda liturgiczna przewiduje obrzęd błogosławieństwa i przyjęcia kandydata do służby liturgicznej ołtarza.
Strój liturgiczny.
Przepisy liturgiczne nie określają szczegółowo rodzaju stroju ministranta posługującego w kościele. Tradycyjnym strojem, który ma najdłuższą historię jest: rewerenda − suknia, zakładana w pasie lub sutanna w odpowiednim kolorze liturgicznym
komża
kołnierz − zakładany wokół szyi i na ramiona na komżę. Kolor kołnierza również odpowiada okresowi liturgicznemu.
Zdarza się, że w stroju pomija się kołnierz lub rewerendę, występują też takie sytuacje, gdzie kołnierz i rewerenda tworzą sutanelę czyli szatę na wzór kapłańskiej sutanny.
alba − biała szata używana również przez kapłanów i diakonów, zazwyczaj przepasana cingulum wraz z założonym pod nią humerałem.
Stopnie formacji ministranckiej
Tak jak każda diecezja dopuszcza różne stroje ministrantów, tak również wyróżnia się różne stopnie posługi ministranckiej. Podstawowymi funkcjami, ustanowionymi przez Dyrektorium Krajowego Duszpasterstwa Służby Liturgicznej są:
Ministranci ubrani w sutanelle
Kandydat – przyjęto, że kandydaci nie mają stroju liturgicznego, są jednak od tego wyjątki. Okres kandydatury określa proboszcz lub opiekun parafialny LSO. Winien on być na tyle długi, aby kandydat poznał wszystkie elementy służby przy ołtarzu
Niektóre parafie okres kandydatury dzielą na stopnie aspiranta i kandydata.
Ministrant – po okresie kandydatury zostaje uroczyście pobłogosławiony do pełnienia funkcji ministranta. Rodzaj posługi dostosowuje się do wieku i umiejętności ministranta. W niektórych diecezjach ministranci dzielą się kategoriami służby, którą wykonują np. ministrant światła, ministrant krzyża czy ministrant księgi.
Lektor – ministrant Słowa Bożego – w Liturgicznej Służbie Ołtarza to ministrant, pełniący funkcję lektora i pobłogosławiony do jej pełnienia przez biskupa. Do jego zadań należy odczytywanie Słowa Bożego, wezwań modlitwy powszechnej, komentarzy mszalnych, może także wykonywać psalmy responsoryjne. Jako starszy z grona ministrantów sprawuje nad nimi opiekę.
Ceremoniarz – mistrz ceremonii – ministrant w stopniu ceremoniarza, odpowiada za przygotowanie Liturgii i jej poprawny przebieg. Odpowiada bezpośrednio po celebransie za poprawność Liturgii. Musi posiadać dużą wiedzę dotyczącą przepisów liturgicznych. Często jako element ubioru nosi krzyż ceremoniarski nakładany uroczyście przez biskupa. Może pełnić rolę opiekuna parafialnej Służby Liturgicznej.
W przypadku braku ministrantów o niższym stopniu, lektor bądź ceremoniarz przejmuje ich obowiązki.
Rzymskokatolicka Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Kamiennej Górze 